‘Haai! Haai!’. Doembeelden uit Jaws schoten even door het hoofd van de strandredders van De Panne, toen op 23 juli een Reuzenhaai rustig laveerde in de buurt van pootjesbaders voor de kust.
Maandagnamiddag kreeg Filip Jongbloet, adjunct-hoofdredder van De Panne, een melding van één van de redders die voor de kust een haai had gespot. Filip werd snel met een reddingsboot ter plaatse gebracht. Meteen werd duidelijk dat het inderdaad om een haai ging. Om paniek bij zwemmers te vermijden, werd het dier zachtjes naar diepere wateren begeleid.
Op basis van foto’s kon het dier door marien bioloog Jan Haelters (Beheerseenheid Mathematisch Model Noordzee) worden gedetermineerd als een Reuzenhaai (Cetorhinus maximus). Deze soort komt wereldwijd voor in koude en gematigde delen van de oceanen en aanpalende zeeën, waaronder de Middellandse Zee. Volwassen exemplaren worden tussen de zes en de acht meter, met uitschieters tot ruim twaalf meter. Hiermee is de Reuzenhaai de tweede grootste vissoort ter wereld. Enkel de Walvishaai (Rhincodon typus) is met 15 meter nog groter. Volwassen Reuzenhaaien kunnen tot vier ton wegen. Deze ‘gentle giant’ voedt zich met plankton en is dus voor de mens totaal ongevaarlijk. Tijdens de zomermaanden worden Reuzenhaaien in Noord-Europese wateren vaak aan de oppervlakte waargenomen. Aan dit opvallend gedrag dankt ze ook haar bijnaam van ‘Zonnebaderhaai’. In het Verenigd Koninkrijk wordt de soort vooral gezien rond Cornwall, Devon en de Ierse Zee.
|
|
|
Reuzenhaai, rustig zonnend aan het oppervlak voor de kust van De Panne (foto: Filip Jongbloet) |
In België blijven Reuzenhaaien echter een zeldzaamheid. Een aantal keer werd de soort in het verleden aangevoerd in een Belgische vismijn (o.a. op 12 december 2006 en 8 augustus 2007). Nochtans zijn Reuzenhaaien volgens een Europese Verordening volledig beschermd: het is verboden ze te vangen, aan boord te houden, over te laden en aan te landen. Ook verkoop van Reuzenhaaien binnen de Europese Unie is volledig verboden. Een terechte beschermingsmaatregel, want het gaat niet goed met de soort. Op de Rode Lijst van de International Union for the Conservation of Nature (IUCN) wordt de soort opgenomen in de categorie ‘kwetsbaar’. Reuzenhaaien worden vooral bedreigd door overbevissing en de grote vraag naar haaienvlees en -organen. Vooral voor de leverolie en de vinnen bestaat een grote afzetmarkt.
|
|
|
Reuzenhaai tussen reddingsboot en surfer voor de kust van De Panne (foto: Filip Jongbloet) |
Het exemplaar van De Panne was een jong dier, amper twee meter lang. De vorige waarneming van een levende Reuzenhaai dateert van 21 oktober 2011, toen ten noorden van de Bligh Bank een dier werd gezien vanuit een toezichtshelikopter', zegt Dominique Verbelen van Natuurpunt.
Tekst: Jan Haelters (BMM) en Dominique Verbelen (Natuurpunt Studie)
Foto: Filip Jongbloet